ОИЛА ҚЎРҒОНИ ДАРЗ КЕТМАСИН

Юртимизда азалдан оила муқаддас қўрғон сифатида эъзозланган. Зеро, инсон қалбида аҳиллик, меҳр-оқибат туйғулари, илм-маърифатга ошно бўлиш кўникмаси, аввало, шу азиз даргоҳда шакллана бошлайди. Бош қомусимизда оила жамиятнинг асосий бўғини, деб белгиланганлиги замирида ҳам ана шу миллий қадриятларимиз мазмуни мужассам.

Жумладан, халқимизнинг миллий ўзига хослиги, авлоддан-авлодга ўтиб келаётган урф-одат ва анъаналаримиз, қадриятларимизга бўлган ҳурмат  ва   ишонч  рамзи  сифатида   Ўзбекистон  Республикасининг Конституциясига “Оила” деб номланган алоҳида боб киритилиб, унинг 63-моддасида  оила  жамиятнинг   асосий  бўғини,  у   жамият  ва  давлат муҳофазасида эканлиги қатъий кафолатлаб қўйилди.

Оилавий муносабатларни тартибга солувчи яна бир муҳим ҳуқуқий ҳужжатлардан  бири   -  Ўзбекистон  Республикасининг  Оила   кодексида ҳам  оила,  оналик,   оталик  ва  болалик   давлат  ҳимоясида  эканлиги ҳақидаги қоида мустаҳкамланди. 

Муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёев 2017 йил 15 июндаги «Ижтимоий  барқарорликни  таъминлаш,   муқаддас  динимизнинг софлигини  асраш – давр  талаби»   мавзусидаги  анжуманда  сўзлаган нутқида  жамиятимиз   ҳаётида,  халқимиз  орасида   учраб  турадиган, айниқса  оила   ва  никоҳ  соҳасида   дуч  келинаётган  ўта   долзарб, оғриқли  ва  ўткир   муаммолар  тўғрисида,  хусусан,   турмуш  қурган ёшлар  орасида   ҳаётни   енгил-елпи  тасаввур  қилиш,   оила  муқаддас эканини  тушуниб   етмаслик  ҳолатларининг  учраб   турганлиги,  ёш оилалар  орасида   арзимас  сабаблар  билан   ажралишлар  кўпайиб бораётганлиги,  бегуноҳ  болалар   етим  бўлиб,  меҳр   ва  эътиборга  энг ташна   вақтида  ота-она  тарбиясидан   четда  қолаётганлиги  ҳақида гапириб,  “...   оилаларда  носоғлом   муносабатлар,  қайнона-келин,  эр-хотин   ўртасидаги  жанжаллар,  хотин-қизларимиз  орасида   ўз  жонига қасд  қилиш  ҳолатлари  борлиги   шахсан  мени  қаттиқ   изтиробга солмоқда”, деган эдилар. 

Дарҳақиқат,   жамият  ва  давлат   учун  оила,  никоҳ,   оналик,  оталик ва  болалик   ижтимоий  жиҳатдан  муҳим   аҳамиятга  эгадир,  зеро   ушбу тушунчалар  жамият  ва   давлат  шаклланишини  таъминловчи   муҳим омиллар  ҳисобланади.

Бугунги кунда судларда никоҳдан ажратиш билан боғлиқ даъво аризалар сонли сезилари даражада ошиб бормоқда.

Оилада эр-хотиннинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари юзасидан туғилаётган баҳслар, турмушнинг дарз кетиши ва у билан боғлиқ можаролар, айрим хонадонлардаги мавжуд нотинч маънавий-руҳий муҳит натижасида содир бўлаётган никоҳдан ажралишлар бугунги кунда жамиятимизда жиддий эътибор қаратилиши лозим бўлган масалалардан биридир.

Кундалик ҳаётимизда оилавий ажримларга сабаб бўлаётган турли омиллар мавжуд бўлиб, оилаларнинг бузилиш сабаблари тахлил қилинганида, фарзандсизлик, хиёнат, узоқ вақт бирга яшамаслик, ёшларимизнинг оила қуришга тайёр эмаслиги, йигитларнинг оилани бошқариш, рўзғорни моддий таъминлаш, фарзандларни маънан ҳамда жисмонан соғлом қилиб тарбиялашни ўз бурчлари, деб билмасликлари, ўзаро муҳаббатнинг йўқлиги, феъл-атворнинг тўғри келмаслиги, ичкиликбозлик ёки бошқа аёллар билан ҳаёт кечириши, қизларнинг эса уй бекаси, оналик вазифасини тушунмаслиги, аксарият ҳолларда қайнона ва келин ўртасидаги можаролар туфайли юзага келаётганлиги маълум бўлмоқда.

Энди бир мулоҳаза қилиб кўрайлик,икки ёшнинг бошини қовуштириб, бир оилани барпо қилиш ўз-ўзидан бўлмайди, албатта. Бунинг учун ота-оналар, ёши улуҚлар кўпдан-кўп маслаҳат ва саъй-ҳаракатлар қилишади, елиб-югуришади. Бироқ ёш эр-хотин ўртасидаги арзимас гап-сўзлар ва асоссиз важлар туфайли гулдек оиланинг барбод бўлиши ачинарли ҳол.

Биламизки, оилалар тинчлиги ва мустаҳкамлигида оила бошлиғи  эркакларнинг ўрни ҳамда масъулияти жуда катта.

Хўш, муаммоларнинг олдини қандай олиш зарур? Аввало, ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаб бориш зарур. Бу жуда муҳим аҳамиятга эга. Унда бир қатор омилларга эътибор қаратиш лозим бўлади, яъни оиладаги ажримларни олдини олишда, асосан, ёшларни оила илмига ўргатиш мақсадга мувофиқдир. Уларда оила муқаддас қўрғон эканлиги тўҚрисидаги тарҚибот-тушунтириш ишларини бутунлай янги босқичда ва ёндашувлар асосида олиб бориш керак бўлади.

Д. Эсанов,

Фуқаролик ишлари бўйича 

Зарбдор туманлараро судининг

раиси